Άτομο με δικαίωμα να ζητήσει άσυλο , επειδή αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του εξ’ αιτίας περιβαλλοντικών λόγων. Δεν πρόκειται ωστόσο για αναγνωρισμένο δικαίωμα, παρόλο που είναι αναγκαίο για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ένα οδυνηρό παράδειγμα αποτελεί το Μπαγκλαντές, όπου η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μολύνει τη γη και στερεί από τους ανθρώπους τα μέσα επιβίωσής τους. Όμως σε ολόκληρο τον πλανήτη, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι υφίστανται καθημερινά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ας αντιστρέψουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και ας αναγνωρίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, δημιουργώντας έναν ισότιμο κόσμο για όλους. #sameworld #changeclimatechange #humanrights Εκπαιδευτικό Πακέτο SAME WORLD: http://edu-kit.sameworld.eu/?lang=el Μάθετε περισσότερα για το έργο SAME WORLD: http://www.sameworld.eu/el/
Περιβαλλοντική Μετανάστευση: Ζήτημα δικαιοσύνης
Κατά τα τελευταία χρόνια, το περιβάλλον ως αιτία μετανάστευσης βρίσκεται στο επίκεντρο των διεθνών συζητήσεων, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από ορισμούς, δεδομένα, καταστάσεις και πολιτικές αναφορικά με τους περιβαλλοντικούς μετανάστες (δείτε επίσης:
1. http://publications.iom.int/bookstore/f ree/MECC_Outlook.pdf
2. http://www.refworld.org/docid/53a3d9d64.html
3. http://www.un.org/apps/news/story.aspNewsID=48201#.VVYU6SgwNqM
4. http://publications.iom.int/bookstore/index.phpmain_page=product_info&cPath=47&products_id=1430)
Οι αναλύσεις αυτές έχουν δείξει ότι ο περιβαλλοντικός παράγοντας αποτελεί τη βάση όλων των υπολοίπων. Αυτό γίνεται σαφές αν, για παράδειγμα, κάνουμε μια διάκριση μεταξύ των δύο βασικών κατηγοριών που περιγράφονται στα κείμενα πηγής: από τη μία πλευρά έχουμε τα ξαφνικά, απότομα περιβαλλοντικά φαινόμενα, από την άλλη, τις αργές και σταδιακές διαδικασίες. Είναι εύκολο να εντοπιστούν στοιχεία σχετικά με το πρώτο είδος περιβαλλοντικής μετανάστευσης, όμως η δυνατότητα διενέργειας αξιόπιστων προβλέψεων είναι αρκετά περιορισμένη. Η δεύτερη κατηγορία είναι δυσκολότερο να προσδιοριστεί, διότι τα αίτιά της είναι συχνά σταδιακά και «αθόρυβα». Ωστόσο, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες διαβίωσης είναι τόσο ριζικές όσο και οι συνέπειες των φυσικών καταστροφών. Ορισμένες περιοχές του κόσμου είναι «θερμά σημεία» κλιματικής αλλαγής, στα οποία η τρέχουσα κλιματική αλλαγή δρα ως επιταχυντής στις ήδη υπάρχουσες συνθήκες περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προέρχεται από μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Παγκόσμια Εφημερίδα για το Περιβάλλον, αναφορικά με την κατάσταση στις νότιες χώρες της Μεσογείου. Στις περιοχές αυτές, οι παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές έχουν προκαλέσει ξηρασίες και άνοδο της θερμοκρασίας για δεκαετίες και οι προβλέψεις επιβεβαιώνουν την τάση αυτή. Οι αλλαγές αυτές έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην τοπική γεωργία, συμπεριλαμβανομένης της υδροδότησης και των αρδευτικών συστημάτων, στη γονιμότητα της γης και, κατ’ επέκταση, στην παραγωγή σίτου και άλλων βασικών αγαθών, καθώς και στις ασθένειες και τα γεωργικά παράσιτα. Ξεκινώντας από τη γεωργία και την αγροτική οικονομία, τα προβλήματα αυτά επηρεάζουν το ευρύτερο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα. Δεδομένου ότι η παραγωγή πρωτογενών αγαθών γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, η ζήτηση τους αυξάνεται λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι τιμές ανεβαίνουν και εμφανίζεται έλλειψη «επισιτιστικής ασφάλειας», προκαλώντας σε πολλές περιπτώσεις έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής σταθερότητας. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, έγινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σίτου στον κόσμο προκειμένου να ικανοποιήσει την εσωτερική ζήτηση σε σιτάρι: περισσότερο από το 50% των αναγκών της καλύπτεται από εισαγωγές. Το ποσοστό αυτό καθιστά τη χώρα εξαιρετικά ευάλωτη σε απότομες μεταβολές των διεθνών τιμών στα γεωργικά προϊόντα (σημ.: η ζήτηση σιτηρών αυξάνεται, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται για την παραγωγή βιοκαυσίμων και ως ζωοτροφή) και την θέτει σε κίνδυνο αύξησης των ποσοστών φτώχειας του πληθυσμού της. Το παράδειγμα αυτό είναι χαρακτηριστικό των συνθηκών που ωθούν τους ανθρώπους να μεταναστεύσουν.
Περιβαλλοντικές Μεταναστεύσεις
Οι μεταναστεύσεις χαρακτήριζαν πάντοτε την ιστορία της ανθρωπότητας. Αιτία θα μπορούσε να είναι η υποβάθμιση ή η καταστροφή του περιβάλλοντος. Ποιες είναι όμως οι νομικές συνέπειες της μετανάστευσης; Οι μετανάστες λαμβάνουν πάντα την ίδια νομική μεταχείριση; Οι περιβαλλοντικές μεταναστεύσεις έχουν νομική αναγνώριση;
Βρισκόμαστε στην εποχή των μεταναστεύσεων, ακόμα κι αν δεν είναι όλοι ελεύθεροι να μεταναστεύσουν ή δεν έχουν όλοι όσοι μεταναστεύουν το δικαίωμα να ζήσουν σε άλλη χώρα. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύχθηκε ένα σύστημα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος στο άσυλο. Εδώ και καιρό, ωστόσο, γίνεται λόγος για κρίση του συστήματος ασύλου, δεδομένου ότι το δικαίωμα στο άσυλο έχει υποστεί ισχυρούς περιορισμούς. Η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε φρούριο και παντού χτίζονται τείχη και φυσικά εμπόδια για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από την είσοδο. Όλοι οι μετανάστες δεν είναι το ίδιο: σε κάθε νομική κατηγορία αντιστοιχούν διαφορετικοί κανόνες για την είσοδο και την παραμονή, και, κυρίως, διαφορετικά δικαιώματα και βαθμοί προστασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η θέση των περιβαλλοντικών μεταναστών δεν είναι σαφής. Είναι εθελούσιοι μετανάστες, οικονομικοί μετανάστες ή έχουν αναγκαστεί να μεταναστεύσουν, όπως οι πρόσφυγες; Η αύξηση του αριθμού των ατόμων που αναγκάζονται να μεταναστεύσουν για περιβαλλοντικούς λόγους μας οδηγεί να αναλογιστούμε τη νομική αναγνώριση της περιβαλλοντικής μετανάστευσης, αλλά εξακολουθεί να μην υπάρχει μια ομόφωνη θέση σχετικά με τον ορισμό της. Ένας από τους πρώτους όρους που προσδιορίστηκαν ήταν αυτός των «περιβαλλοντικών προσφύγων». Τελευταία, ο όρος «κλιματικός πρόσφυγας» χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει ανθρώπους που έχουν εξαναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα τους όχι λόγω γενικής μετάλλαξης του περιβάλλοντός τους, αλλά εξ’αιτίας της κλιματικής αλλαγής. Ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί (Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, ΔΟΜ κ.ά.) επέκριναν, παρ’ ολα αυτά, τη χρήση του όρου «πρόσφυγας» στην περίπτωση των περιβαλλοντικών μεταναστεύσεων. Πράγματι, η Σύμβαση της Γενεύης του 1951 προβλέπει την αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα για όποιον/α βρίσκεται εκτός της χώρας του/της λόγω φόβου δίωξης. Στην περίπτωση των περιβαλλοντικών μεταναστών, είναι συχνά δύσκολο να μιλήσουμε για κίνδυνο δίωξης. Επιπλέον, άνθρωποι που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές διασχίζουν εθελοντικά τα σύνορα της χώρας τους. Για τον λόγο αυτό, αντί του όρου «πρόσφυγας», προτιμώνται οι όροι «εκτοπισμένο άτομο», «περιβαλλοντικός πρόσφυγας» ή «περιβαλλοντικός μετανάστης». Οι μελέτες που προωθούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρονται σε μετακινήσεις που προκαλούνται από περιβαλλοντικούς λόγους. Η χρήση όρων όπως «μετανάστης», «πρόσφυγας» ή «εκτοπισμένο άτομο», μπορεί να οδηγήσει σε πολύ διαφορετικές νομικές συνέπειες και στην αναγνώριση διαφορετικών τύπων δικαιωμάτων. Τα ερωτήματα γύρω από το θέμα είναι πολλά, αλλά το βασικό ζήτημα είναι το εξής: η δημιουργία «νομικής κατηγορίας». Αυτό σημαίνει να επιτευχθεί συμφωνία γύρω από τους ορισμούς, και κατ’ επέκταση τα αίτια και τις επιπτώσεις, και να αποφασιστεί ποιος να προστατευθεί και ποιος να αποκλειστεί, ποιον να γίνει αποδεκτός και ποιος να απορριφθεί. Σημαίνει αναγνώριση ενός υφιστάμενου φαινομένου και εξεύρεση νομοθετικών λύσεων. ASGI Associazione per gli Studi Giuridici sull’Immigrazione